Cu + HNO₃  Cu(NO)₃ + NO + H₂O

Cu ile derişik HNO₃ tepkime yukardaki gibidir. Denkleştirilmiş tepkimede suyun en küçük katsayısı kaçtır?

Not: HNO₃ derişik değil de seyreltik olsaydı  farklı bir tepkime olacaktı.

Çözüm: Cu + HNO₃  Cu(NO₃)₂ + NO + H₂O

tepkimesinde hem H hem de O her iki tarafta da bileşik halinde (hidrür veya peroksit değil) olduğundan değerlikleri değişmemiştir. Demek ki e^– alışverişi Cu⁰ ile N⁺⁵ arasında olmuş. (HNO₃ teki N atomu +5 değerliklidir, bu değeri siz de bulun)

Sol tarafta (+5) olan N, sağ tarafta (NO da) (+2) değerlikli olmuş. Sol tarafta 0 değerlikli olan Cu, sağ tarafta (+2) olmuş. Cu(NO₃)₂ deki N nin değeri ise değişmemiş. Buna göre e^– alışverişini denkleyelim;

Cu⁰ -2e^–   Cu⁺²

N⁺⁵ +3e^–  N⁺²

e^– denkliğini sağlamak için 1.tepkime 3 ile, 2.tepkime de 2 ile çarpılır.

3Cu⁰ – 6e^–   3Cu⁺²

2N⁺⁵ + 6e^–  2N⁺²

3Cu⁰ +2N⁺⁵   3Cu⁺² + 2N⁺²

Toplam tepkime bize Cu⁰ nun katsayısının 3, N⁺² nin katsayısının da 2 olduğunu gösteriyor. Buna göre katsayıların bir kısmını yazalım;

3Cu⁰ + HNO₃  3Cu(NO₃)₂ + 2NO + H₂O

Sağ tarafta toplam 8 tane (siz de bulun) N var. Buna göre sol taraftaki HNO₃ ün katsayısı 8 olur. ( N atomlarının 6 sının değeri değişmemiş, 2 si ise indirgenmiş) Sol tarafta 8 H olduğuna göre sağ tarafta 4 H₂O olmalı. İşlemler doğru yapıldığına göre O sayıları da kendiliğinden eşit olur. Öyleyse tepkime denklemi;

3Cu + 8HNO₃  3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O dur. Sorunun yanıtı da 4 olur.

Not: Yukardaki tepkimede katsayıları 2 ile çarparsanız denklik bozulmaz. Bu nedenle bu tür sorularda en küçük katsayı sorulur. Bunu dikkate almayın. Siz soruyu çözdüğünüzde bulduğunuz değer zaten en küçük katsayı değeri olacaktır.

< Soru 5 – Soru 7 >

---

Elektrokimya Ana Sayfa